Przyspieszenie wpisu w księdze wieczystej

Księga wieczysta prowadzona jest w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Zasady prowadzenia ksiąg wieczystych oraz samo postępowanie wieczystoksięgowe uregulowane są w ustawie o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. 1982 Nr 19, poz. 147 z późn. zm., „Ustawa”) oraz w art. 626 i nast. Kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U. 1964 Nr 43, poz. 296 z późn. zm.). Księgi wieczyste prowadzone są w systemie teleinformatycznym, a ich treść jest jawna.

Warto zaznaczyć, że zgodnie z treścią art. 5 Ustawy w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej, a rzeczywistym stanem prawnym, treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi, nabył własność lub inne prawo rzeczowe (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych). Z uwagi na powyższe, warto dopilnować żeby wpisy znajdujące się w księdze były zgodne z aktualnym stanem prawnym nieruchomości dla której prowadzona jest księga.

W większości przypadków, obecnie postępowanie o wpis w księdze wieczystej wiąże się z bardzo długim czasem oczekiwania na dokonanie wpisu. Zgodnie z danymi umieszczonymi na stronie internetowej Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa, obecny czas na rozpoznanie wniosku w poszczególnych wydziałach wynosi od 8 do 1,5 miesięcy.

Wniosek o przyspieszenie

Przepisy regulujące posterowanie wieczystoksięgowe nie określają niestety terminów w jakich sąd powinien rozpoznać wnioski. Zgodnie jednak z dyspozycją § 79 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 roku (Dz.U. z 2019 r. poz. 1141) regulaminu urzędowania sądów powszechnych, w szczególnie uzasadnionych przypadkach przewodniczący wydziału może zarządzić rozpoznanie sprawy lub spraw poszczególnych kategorii poza określoną kolejnością.

W związku z powyższym, w celu skrócenia oczekiwania na wpis w księdze wieczystej, w pierwszej kolejności warto złożyć wniosek o przyspieszenie skierowany do przewodniczącego wydziału, zawierający prośbę o rozpatrzenie sprawy poza określoną kolejnością. We wniosku należy wskazać (i) datę złożenia wniosku inicjującego postępowanie, (ii) sygnaturę wniosku, (iii) numer księgi wieczystej, w której ma zostać dokonany wpis oraz, (i) uzasadnienie prośby o rozpatrzenie sprawy poza kolejnością.

Z praktyki wynika, że sądy w dużej mierze przychylają się do wniosków o przyspieszenie przede wszystkim, jeżeli wpis dotyczy wpisu hipoteki. W tym przypadku długie oczekiwanie generuje negatywne skutki finansowe dla wnioskodawcy, spowodowane koniecznością opłacania przez ubezpieczenia pomostowego kredytu, do momentu dokonania przez sąd wpisu hipoteki do księgi wieczystej.

Przewlekłość postępowania

Jeżeli pomimo złożenia wniosku o przyspieszenie oczekiwanie na wpis się wydłuża, wnioskodawca lub uczestnik postępowania wieczystoksięgowego może podjąć dalsze kroki zmierzające do przyspieszenia wpisu. Zgodnie z treścią art. 2 ust 1 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. 2004 Nr 179, poz. 1843), strona postępowania sądowego może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

Przedmiotową skargę wnosi się do sądu przełożonego nad sądem, w którym toczy się postępowanie o wpis, za pośrednictwem sądu I instancji. Sąd II instancji rozpatruje skargę w terminie 2 miesięcy od daty złożenia skargi, a opłata od skargi wynosi 200 zł.

W przypadku uwzględnienia skargi sąd: (i) stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy nastąpiła przewlekłość, (ii) może z urzędu lub na wniosek skarżącego zlecić podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty odpowiednich czynności w określonym terminie oraz, (iii) może również na wniosek skarżącego przyznać od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego sumę pieniężną w wysokości od 2 000 zł do 20 000 zł.

Z analizy orzecznictwa sądów rozpatrujących skargi na przewlekłość w postępowaniach wieczystoksięgowych, wynika, że w przypadku długiego oczekiwania na rozpoznanie wniosku, skargi są uwzględniane. Jak wskazał między innymi Sąd Okręgowy w Krakowie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 7 lutego 2019 roku: „Argumentem przemawiającym przeciwko stwierdzeniu przewlekłości nie może być ani konieczność rozpoznania wcześniejszych wniosków o wpis ani braki kadrowe. Po pierwsze, czas rozpoznania wniosku, który wynosi 10 miesięcy jest niewątpliwie nadmierny zważywszy na charakter postępowania wieczystoksięgowego i nie może go usprawiedliwiać fakt konieczności rozpoznania innych wniosków. Rzecz jasna okoliczność ta ma znaczenie dla stwierdzenia przewlekłości, ale nie może świadczyć o jej braku przy tak długim okresie rozpoznania wniosku w postępowaniu, które w istocie ma charakter rejestrowy inie wymaga podejmowania takich czynności jak wyznaczenie rozprawy czy ocena innych dowodów niż załączone do wniosku dokumenty”[1].

Podsumowując, w przypadku przedłużającego się oczekiwania na rozpatrzenie wniosku w postępowaniu wieczystoksięgowym, strona postępowania nie musi pozostawać bierna, ale może podjąć wyżej opisane kroki, które mogą doprowadzić do szybszego zakończenia postępowania.